Današnji dan u istoriji nauke

Danšnji dan, 8. januar, “krupnim” slovima zabeležen je u istoriji nauke. Na današnji dan, 1642. godine umro je Galileo Galilej (Galileo Galilei), trista godina kasnije, isto na današnji dan 1942. godine rođen je Stiven Hoking (Stephen William Hawking).

Ako bi bih morao da izdvojim najvažnijeg čoveka u istoriji fizike, a možda i nauke uopšte, za mene bi to verovatno bio Galileo Galilej.

Nekoliko vekova nakon Aristotela (384. – 322. god. p.n.e), tj. sve do XVII veka nije bilo nekih značajnih događaja na polju fizike, a upravo je to vek u kome je Galileo Galilej svojim otkrićima stvorio fiziku koju danas poznajemo. Galilej je sumnjao u zakone koje je postavio Aristotel, ali što je još važnije on je sumnjao u metod istraživanja koji je do tada primenjivan. Za razliku od Aristotela i njegovih sledbenika, koji su smatrali da se priroda može opisati samo razmišljanjem, Galilej je počeo da proverava zaključke do kojih se došlo razmišljanjem. Jednom rečju Galilej je uveo eksperiment u fiziku.

Godine 1609. Galileo Galilej predstavio je prvi teleskop Leonardu Donatu, vladaru Venecije, i njegovim savetnicima. Galileo Galilej napravio je ovaj prvi teleskop montiranjem konkavnog i konveksnog sočiva na kraj jedne cevi. Na ovaj način postigao je uvećanje od oko tri puta. Sledeće, 1610. godine, Galilej je usavršio teleskop povećavši uvećanje na oko 30 puta. Tim novokonstruisanim teleskopom otkrio je satelite oko Jupitera, koji su kasnije njemu u čast nazvani Galilejevi sateliti.

Od Galilejevih okrića sigurno treba još izdvojiti: zakon inercije (1613), teorija plime i oseke (1624) i princip relativnosti (1632).

Trista godina kasnije, takođe, na današnji dan, 8. januara 1942. godine u Kembridžu rođen je Stiven Hoking, jedan od najpoznatijih teorijskih fizičara i popularizatora fizike. Generacije budućih teorijskih fizičara upoznavale su prve pojmove o kosmologiji iz jasne i zanimljive Hokingove “Kratke povesti vremena“, istraživanja mnogih teorijskih fizičara inspirisana su mnogobrojnim revolucionarnim Hokingovim idejama o crnim rupama i nastanku svemira.

Najveći deo naučnog rada Stivena Hokinga bio je u „oblastima“ u kojima se spajaju teorija gravitacije i kvantna teorija. Njegovi radovi i teorijski modeli opisivali su fizičke sisteme na granici našeg znanja, sisteme ogromne mase i malih dimenzija – crne rupe i svemir u vreme njegovog nastanka.

Hokingove teorije otvorile su drugačiji pogled na gravitaciju, crne rupe i rani svemir. Dale su mnogo odgovora ali i postavile mnoga pitanja sadašnjim i budućim generacijama teorijskih fizičara.

Mnogo nas je čitajući njegovu „Kratku povest vremena“ krenulo putem upoznavanja i istraživanja svemira, crnih rupa i Velikog praska. Nasuprot njegovim radovima koje teško čitaju i razumeju mnogi teorijski fizičari ovu Hokingovu knjigu, koja je 100 nedelja bila na prvom mestu bestselera prema listi Njujork Tajmsa, pročitali su i razumeli milioni ljudi

Više o radu Stivena Hokinga možete da pročitate na sajtu Svet nauke, u tekstu “Od Velikog praska do svetskog bestselera” koji je napisan marta 2018. godine povodom smrti ovog velikog naučnika i popularitatora teorijske fizike.